Arsameia

F. Karl Dörner tarafından 1951 yılında keşfedilen Arsameia Antik Kenti hakkındaki bilgilere, kentin merkezinde yer alan yazıt çözümlendikten sonra ulaşılabilmiştir. Yazıtta; Arsameia’nın kurucusunun, I. Antiochos’un baba tarafından atası olan ve İÖ. 3.yy’ın ilk yarısında yaşamış olan Arsemes olduğu belirtilmektedir. Ancak bu gün var olan kalıntıların büyük bölümü I. Antiochos tarafından yapılmış ve kent, Antiochos tarafından “Hierothesion” (Kutsal Alan) olarak adlandırılmıştır. Hierothesion kelimesi, yalnız Kommagene’de bilinen Grekçe bir terim olup kral ailesinden birinin kutsal mezarı anlamına gelmektedir.

Arsameia ören yeri, yalçın kayalıkların üzerine kurulmuş olup burada yer alan yapılara, tören yolu olarak kullanılmış patika bir yoldan çıkılmaktadır. Bu yol üzerinde, kabartma steller, kayaya oyulmuş anıtsal mezar odası, Grekçe yazılmış Anadolu’nun en büyük yazıtı, tünel yapısı, ve en üst kısımda ise mimari yapılara ait kalıntılar bulunmaktadır. Yazıtta bu yapılar, “Ktismata” olarak adlandırılmaktadır.

Ören yerinin merkezinde yer alan yazıt, 5 adet sütun halinde toplam 256 satırdan oluşmaktadır. Yazıtın altında ise 158 metre uzunluğunda basamaklarla inilen kutsal işlevli dehliz yer almaktadır. Yazıtın hemen yanında Komagene Kralı I. Antiochos ve Tanrı Herakles’in tokalaşma sahnesinin bulunduğu stel yer almaktadır.

Patika şeklinde düzenlenen “Kutsal Yol” üzerinde aralıklarla bulunan dexiosis (Tokalaşma) kabartmalarının, törene katılan insanları kutsal atmosfere hazırlamak amacıyla dikildikleri düşünülmektedir. Kireç taşına işlenmiş yassı kabartmaların her birinde Kral I.Antiochos, bir tanrı ile tokalaşır şekilde tasvir edilmiştir. Bu kabartmalardan anlaşılacağı üzere, Kral I.Antiochos, kendisini tanrılarla aynı seviyede görür ve kendisini tanrı kral olarak atfeder.