Kasteller
Yaz aylarında sıcaklığın 40 derecede seyrettiği Gaziantep’te yaşayanlar, ellerindeki az miktardaki suyun buharlaşmasını önlemek için yerin altında açtıkları livas denilen kanallarla, suları belli bir merkeze (Suburcu) toplamışlar ve bu merkezden de şehre dağıtmışlardır. Evler, su ihtiyacını karşılayabilmek için livaslar üzerine yapılmış ve bu evlerden livaslara kuyular açılmıştır. Bu kuyular hem su ihtiyacını karşılamak hem de yazın sıcaktan bozulacak erzakların kuyulara sarkıtılarak bozulmasını engellemek için kullanılmıştır.
Ayrıca, cami altlarından geçen su kanallarının belli bir noktasına yüzeyden 30-40 merdivenle inilen ve adına Kastel denilen; içinde tuvaleti, yıkanma yeri, dinlenme ve abdest alma yerleri, çamaşır ve yün yıkama mekanları ve bazılarında namaz kılma alanlarının da (mescit) bulunduğu genişçe mağaramsı boşluklar oluşturulmuştur. Kasteller evlerin modern manada şehir içme suyuna kavuştuğu ve çeşmelerin yapıldığı tarihe kadar önemini korumuştur. Bu yapılar kısmen veya tamamen yer altında bulundukları için daha sonraları çok fazla dikkat çekmemiş, sanat tarihi terminolojisinde de yer almamışlardır.
Antep geziniz sırasında 13. yüzyılda Memlükler tarafından yaptırılmış ve bugün Gaziantep’in en eski kasteli olan Pişirici Kasteli’ni ziyaret edebilir ve UNESCO’nun Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan ve dünyada bir eşi daha olmayan bu mimari yapıları yakından inceleyebilirsiniz.
