Resmi adıyla Tahtakuşlar Köyü Özel Etnografya Galerisi, Balıkesir’in Edremit ilçesine bağlı Tahtakuşlar Köyü’nde yer almaktadır. 10.06.1991 yılında açılan müze, yasal olarak özel galeri statüsünde bulunmakla beraber Türkiye’nin ilk özel etnografya galerisidir. Müze içerisinde Kaz Dağları ve çevresinde yaşayan Tahtacı Türkmenlerin kültür ürünlerine yer verilmektedir.
Kökenleri Ege ve Akdeniz bölgelerinin dağlık bölgelerinde yaşayan Alevi Türkmenlere dayanan Tahtacıların, isimlerini geçim kaynağı olan ormancılıktan aldıkları düşünülmektedir. Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’un fethinde kullanacağı gemilerin inşası için ihtiyaç duyulan kerestelerin temini ve işlenmesi ihtiyacı üzerine çıkardığı fermanla bugünkü Kaz Dağları’na göç etmiş ve bu bölgede kalarak konargöçer kültürlerini muhafaza etmişlerdir. Günümüzde bu bölgede yerleşik olarak yaşayan Tahtacılar Alevi Türkmen kültürünün yanı sıra Orta Asya Türk kültüründen kalma geleneklerinin bir kısmını da gündelik hayatlarında, bayramlarında ve kutlamalarında yaşatmaktadırlar.
Müzenin kurucusu Alibey Kudar (1932-2019) 1954 yılında Savaştepe Köy Enstitüsü’nden mezun oldu ve 26 yıl öğretmen olarak çalışmasının ardından 1980 yılında emekli olarak köyüne yerleşti. Araştırmacı ve derlemeci olarak Alevi Türkmen kültürüne ait topladığı kültür varlıkları, belgeler ve sanat eserlerini bir araya getirerek 1991 yılında köyünde bir etnografya galerisinde topladı. Galeride, Orta Asya’dan Anadolu’ya göç eden Türk boylarının somut olmayan kültürel mirasına ait geleneksel kıyafet, gündelik alet ve eşyalar, el dokuması halı, kilim, çadır ve diğer özgün unsurlar sergilenmektedir. Adı geçen unsurlara ek olarak Türk mitolojisi, Orta Asya tamgaları ve Türkler ile dünyanın başka yerlerinde yaşayan diğer etnik gruplar arasındaki kültürel benzerliklere vurgu yapan çeşitli pano, fotoğraf ve belgeler de galeride yer almaktadır. Galeri, Türk kültürüne ait unsurların yanı sıra dünyanın farklı yerlerinde yaşayan Kızılderili, Aborijin gibi farklı etnik grupların yolladıkları eşyalara ve dünyada sergilenmekte olan en büyük kösele sırtlı deniz kaplumbağasının kurutulmuş bir örneğine de ev sahipliği yapmaktadır. Tahtakuşlar Köyü Özel Etnografya Galerisi günümüze dek UNESCO, TÜRSAB, Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi birçok ulusal ve uluslararası kuruluştan çok sayıda ödül, teşekkür belgesi ve nişan aldı.
