Yesemek Açık Hava Müzesi
Yesemek, M.Ö 14. Yüzyıl ile M.Ö 7. Yüzyıllar arasında, Orta Doğu’nun en büyük taş ocağı ve heykel işleme atölyesi olarak bilinmektedir. Yerli halk olan Hurriler’in çalıştığı atölye, bölgenin Hitit hâkimiyetine girdiği M.Ö 2. bin yılının ikinci yarısında, Hitit Kralı I. Şuppililuma zamanında işletmeye açılmıştır. M.Ö 1200’lerde Deniz Kavimleri’nin göçü sırasında faaliyetlerine ara veren atölye, M.Ö 9. Yüzyıldan itibaren Geç Hitit Krallıkları döneminde tekrar çalışmaya başlamış, Yeni dönemde özellikle Hitit, Suriye, Aramive Asur sanat unsurları ağırlık kazanmıştır. Orientalizan adıyla anılan bu üslup, batıda gelişmeye başlayan Ege kültürlerini etkileyerek Yunan sanatının çekirdeğini oluşturmuştur.
MÖ 7. Yüzyılın sonuna doğru Asurlular, atölyenin faaliyetlerine son vermiş ve ustaları Asur’a götürmüş. Ustaları giden atölyede her şey olduğu gibi kalmış; o andan itibaren Yesemek için zaman adeta donmuş.
110 dönümlük alan üzerine kurulan ve büyük bir organizasyonla işletildiği anlaşılan Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi, taşların ocaktan kesilmesi, yontu taslaklarının hazırlanması ve tamamlanmasına kadarki evreler teker teker örnekleriyle görülebilmektedir. Etkinliği yaklaşık 500 yıl sürmüş olan taş ocağı ve atölye, günümüze kadar gelmiş tek örnek olması açısından önemlidir. Dünyada benzeri olmayan bir heykel okulu niteliğindeki bu atölyede, ilk olarak yüzey kayası üzerinde, blok sınırları belirlendikten sonra düzenli delikler veya kanallar açılır, bu oyuklara kuru ağaçlar çakılıp, ıslatılarak genişleyen kuru ağaçlar, kaya bloğunu çatlatarak yerinden koparırdı. Elde edilen bazalt bloklar, ağaç kızaklarla aşağıdaki çalışma alanına indirilir ve heykel taslaklarının sergileneceği yere götürülürdü. Heykellerin ince işçilikleri, konulacakları son yer olan Zincirli, Sakçagözü gibi Hitit kentlerinde yapılırdı. O dönemde bu büyüklükte bir sahayı kaplayan atölyeye ve atölyede meslek icra eden heykeltıraş sayısına, günümüzde meydana gelen teknolojik ve sanatsal gelişmeye rağmen ulaşmak mümkün olamamıştır. Bu durum o dönemde burada yaşayan insan topluluklarının sanata verdikleri önemin büyüklüğünü göstermektedir.
Bugün yaklaşık olarak 500’ün üzerinde heykel ve orthostat taslağının toprak altından çıkarılıp belli bir düzende sergilendiği Açık Hava Müzesi’nde taslakların büyük çoğunluğunu, Hitit kentlerinin kapılarının koruyucusu olan kapı aslanları oluşturur. Anıtsal sfenksler (kadın başlı kanatlı aslan), ayı adam, savaş arabası, dağ adamlar, av sahneleri atölyede bulunan diğer önemli eserlerdir.
